Co roku, między 25 listopada a 10 grudnia, organizacje na całym świecie łączą siły w ramach kampanii „16 Dni Przeciwdziałania Przemocy ze Względu na Płeć”. To międzynarodowa inicjatywa, której celem jest zwiększanie świadomości, edukacja społeczna, wsparcie osób doświadczających przemocy oraz mobilizowanie decydentów do tworzenia i finansowania skutecznych rozwiązań systemowych.

W tegorocznej odsłonie szczególna uwaga kierowana jest na przemoc cyfrową wobec kobiet i dziewcząt — jedną z najszybciej rosnących i wciąż niedostatecznie rozpoznawanych form przemocy.

Dlaczego te 16 dni są tak ważne?

Przemoc ze względu na płeć — w domu, w pracy, w relacjach, w przestrzeni publicznej i cyfrowej — pozostaje jednym z najpowszechniejszych naruszeń praw człowieka. Globalne dane jednoznacznie pokazują skalę problemu: niemal 1 na 3 kobiety doświadczyła w swoim życiu przemocy fizycznej lub seksualnej. W Polsce każdego roku policja rejestruje dziesiątki tysięcy przypadków przemocy domowej, choć eksperci podkreślają, że rzeczywista liczba jest znacznie wyższa, ponieważ wiele osób nie zgłasza doznawanych krzywd.

Kampania „16 Dni” to nie tylko czas refleksji, ale przede wszystkim czas działania. To przypomnienie, że przeciwdziałanie przemocy wymaga współpracy społeczności, instytucji publicznych, organizacji pozarządowych i każdego z nas.

Cyfrowa przemoc – wyzwanie XXI wieku

Rozwój technologii przyniósł nowe możliwości — również dla sprawców. Cyberstalking, groźby online, publikowanie zdjęć bez zgody, deepfake, kontrola cyfrowa, przejmowanie kont — to tylko część zachowań, które dziś uznaje się za formy przemocy. Przemoc cyfrowa często staje się narzędziem zastraszania, izolacji i kontroli, a w wielu przypadkach prowadzi do eskalacji przemocy w świecie offline.

Dlatego tegoroczna edycja kampanii akcentuje cztery kluczowe działania: finansuj, reaguj, zapobiegaj, zbieraj dane. Państwa i organizacje są zachęcane, aby inwestować w usługi wsparcia, skutecznie reagować na zgłoszenia, prowadzić edukację cyfrową i tworzyć rzetelne bazy danych pomocne w politykach publicznych.

Różne oblicza przemocy

Kampania przypomina, że przemoc może przyjmować wiele form:

Przemoc fizyczna
Uderzenia, popychanie, duszenie czy inne działania naruszające nietykalność fizyczną. Nie zawsze pozostawia widoczne ślady — zawsze jednak stanowi realne zagrożenie dla zdrowia i życia.

Przemoc psychiczna
Kontrola, zastraszanie, poniżanie, gaslighting — niszczą poczucie własnej wartości i prowadzą do izolacji. Jest jedną z najczęściej zgłaszanych form przemocy.

Przemoc ekonomiczna
Ograniczanie dostępu do pieniędzy, zakazywanie podjęcia pracy, kontrola wydatków. Uderza w podstawy samodzielności i niezależności.

Przemoc seksualna
Wszelkie działania o charakterze seksualnym wymuszane przemocą, manipulacją, groźbą lub bez jednoznacznej zgody.

Przemoc cyfrowa
Rosnąca forma przemocy, która przenika życie prywatne, zawodowe i społeczne.

Intersekcjonalność ma znaczenie

Przemoc nie dotyka wszystkich tak samo. Doświadczenia różnią się w zależności od płci, orientacji seksualnej, pochodzenia, statusu migracyjnego, niepełnosprawności czy sytuacji ekonomicznej. Osoby z grup szczególnie narażonych doświadczają dodatkowych barier — prawnych, kulturowych, językowych. Skuteczne przeciwdziałanie przemocy wymaga spojrzenia właśnie przez pryzmat tych nakładających się czynników.

Jak możemy pomagać?

Każda i każdy z nas może stać się sojusznikiem osób doświadczających przemocy. Kluczowe jest:

• uwierzyć i nie oceniać,
• zapewnić bezpieczeństwo i wsparcie emocjonalne,
• pomóc zebrać dowody (np. zrzuty ekranu, notatki),
• towarzyszyć w kontakcie z instytucjami,
• nie konfrontować samodzielnie sprawcy, jeśli to może zwiększyć ryzyko.

Ważną rolę pełnią także instytucje — zapewniając pomoc psychologiczną, prawną i medyczną, prowadząc procedury antyprzemocowe oraz budując kulturę reagowania.

Edukacja to prewencja

O przemocy trzeba mówić — w szkołach, miejscach pracy, uczelniach i w społecznościach lokalnych. Edukacja dotycząca zgody, zdrowych relacji, przeciwdziałania stereotypom i bezpieczeństwa cyfrowego to jeden z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania przemocy.

Choć kampania trwa 16 dni, przeciwdziałanie przemocy wymaga działań przez cały rok — stałego finansowania usług pomocowych, wdrażania polityk publicznych, budowania kultury równości i reagowania.

Jeśli potrzebujesz pomocy lub znasz osobę, która jej potrzebuje:

• 800 120 002 — Niebieska Linia (całodobowo)
• 116 123 — Telefon wsparcia emocjonalnego
• 112 — w nagłym niebezpieczeństwie

Nie jesteś sam_a. Wsparcie jest dostępne.