Universal Design for Learning (UDL) w edukacji dzieci i dorosłych – teoria, badania i praktyka

🎓✨ Z radością dzielIMY się informacją o uzyskaniu certyfikatu Inclusive Education and Universal Design for Learning (UDL). To ważny krok w rozwijaniu praktyki edukacyjnej opartej na dostępności, równości i szacunku dla różnorodności.

Czym jest UDL?

Universal Design for Learning (UDL) to podejście do projektowania edukacji, które zakłada, że różnorodność osób uczących się jest normą, a nie wyjątkiem. Koncepcja ta została opracowana przez organizację CAST i opiera się na badaniach z zakresu neuronauki, psychologii poznawczej i pedagogiki włączającej.

Zamiast dostosowywać nauczanie po pojawieniu się trudności, UDL zachęca do projektowania procesu uczenia się od początku w sposób elastyczny, tak aby ograniczać bariery i umożliwiać udział jak najszerszej grupie osób.

UDL opiera się na trzech filarach:

  • 🎯 Zaangażowanie – różne sposoby motywowania, budowania poczucia sensu, bezpieczeństwa i sprawczości;
  • 👀 Prezentowanie treści – zróżnicowane formy przekazu: tekst, obraz, dźwięk, ruch, doświadczenie;
  • ✍️ Wyrażanie wiedzy – różne sposoby pokazywania efektów uczenia się: mówienie, pisanie, działanie, tworzenie.

UDL w edukacji dzieci

W edukacji dzieci UDL pozwala tworzyć środowisko, w którym:

  • różne tempo rozwoju i style uczenia się są uwzględniane już na etapie planowania,
  • dzieci neuroróżnorodne oraz z niepełnosprawnościami mogą uczestniczyć w zajęciach bez stygmatyzacji,
  • ocenianie ma charakter wspierający, a nie selekcyjny.

Badania pokazują, że stosowanie zasad UDL zwiększa zaangażowanie uczniów/uczennic, poprawia rozumienie treści oraz zmniejsza liczbę zachowań wykluczających i problemowych (CAST, 2018; Meyer, Rose & Gordon, 2014).

UDL w edukacji dorosłych

W edukacji dorosłych UDL ma szczególne znaczenie ze względu na dużą różnorodność doświadczeń życiowych, edukacyjnych i kulturowych uczestników i uczestniczek.

Zastosowanie UDL:

  • zwiększa poczucie bezpieczeństwa i motywację do uczenia się,
  • wspiera osoby z doświadczeniem migracji, przerw edukacyjnych oraz neuroróżnorodnością,
  • umożliwia łączenie edukacji formalnej, pozaformalnej i nieformalnej.

Z badań i analiz projektów europejskich wynika, że elastyczne formy uczenia się, zgodne z UDL, zwiększają ukończalność kursów i realne wykorzystanie kompetencji w praktyce zawodowej.

Przykłady dobrych praktyk

  • możliwość wyboru formy zaliczenia (prezentacja, projekt, rozmowa, portfolio),
  • materiały edukacyjne dostępne w różnych formatach (tekst uproszczony, nagranie audio, grafiki),
  • jasna struktura zajęć i kryteriów oceny,
  • praca projektowa oparta na realnych doświadczeniach uczestników.

Wnioski

UDL nie jest zestawem „dodatkowych dostosowań”, lecz sposobem myślenia o edukacji. To podejście, które:

  • przesuwa odpowiedzialność z jednostki na system,
  • wspiera edukację włączającą bez stygmatyzacji,
  • podnosi jakość uczenia się wszystkich osób.

Uzyskanie certyfikatu UDL to dla mnie kolejny krok w stronę edukacji, która nie wyklucza, nie zawstydza i nie zmusza do dopasowywania się, lecz tworzy warunki do uczenia się i rozwoju 🌱

Bibliografia / źródła

  • CAST (2018). Universal Design for Learning Guidelines version 2.2
  • Meyer, A., Rose, D. H., Gordon, D. (2014). Universal Design for Learning: Theory and Practice
  • European Commission (2021). European Pillar of Social Rights Action Plan